Террористік акт немесе өзге де құқыққа қайшы әрекеттер жасау қаупі туындаған кезде террористік тұрғыдан осал объектінің басшылары мен персоналы үшін Нұсқаулық

Азаматтар жаппай келетін объектінің басшылары мен персоналдары міндетті:

1. Егер жарылғыш құрылғыға ұқсас бөгде күдікті зат табылса:

—  басшының нұсқауы бойынша немесе өз еркіңізбен «102» телефоны бойынша — ІІО — ның кезекші бөліміне (полицияға), «112» — Төтенше жағдайлар жөніндегі бөлімшенің кезекші бөліміне объектінің атауын, оның мекенжайын, затты табу уақытын көрсете отырып болған оқиға туралы дербес хабарлау;

— құқық қорғау органдары, авариялық-құтқару қызметтері келгенге дейін өткізу режимін күшейту, мүмкіндігінше затты табу орнын қоршау, қоршауды орнату және күдікті затты табу орнына 100 м-ден жақын емес қолжетімділікті жабу;

— құқық қорғау органдары, авариялық-құтқару қызметтері келгеннен кейін олардың нұсқауы бойынша персонал мен келушілерді хабардар ету және эвакуациялау шараларын қабылдау;

Күдікті затқа қол тигізуге, оны өз бетінше ашуға, жылжытуға және бір нәрсемен жабуға, су құюға, механикалық әсер етуге, сондай-ақ заттың жанында радио және ұялы байланыс құралдарын пайдалануға Қатаң тыйым салынады.

Есіңізде болсын! Заттың сыртқы түрі оның нақты мақсатын жасыра алады. Жарылғыш құрылғыларға арналған камуфляж ретінде қарапайым сөмкелер, қораптар, ойыншықтар және т. б. қолданылады.

Егер бөтен күдікті затты табу туралы ақпарат Сіздің жұмыс орныңызда келіп түссе:

— материалдық құндылықтар мен құжаттар орналасқан үй-жайларды жабу, қажет болған жағдайда оларды эвакуациялау шараларын қабылдау;

— құқық қорғау органдарының, авариялық-құтқару қызметтерінің өкілдері келгеннен кейін оларды жағдай туралы хабардар ету, күдікті затты анықтаған жерге қол жеткізу мүмкіндігін қамтамасыз ету, одан әрі олардың нұсқаулары бойынша әрекет ету;

— нысанның одан әрі жұмысын қалпына келтіру мүмкіндігі туралы ақпарат алып, өзінің қызметтік міндеттерін орындауды жалғастырады.

2. Телефон арқылы объектіде жарылғыш зат қаупі туралы хабарлама алған кезде:

— егер сіздің телефоныңызда нөмірді анықтау функциясы болса, анықталған нөмірді дәптерге жазыңыз;

— автоматты жауап (автоответчик) функциясы болған кезде оны іске қосыңыз және сөйлесудің барлық барысын сақтауға тырысыңыз;

— егер көрсетілген функциялар болмаса, әңгімені сөзбе-сөз есте сақтауға тырысыңыз, мүмкіндігінше оның мазмұнын қағазға жазыңыз;

— әңгіме барысында қоңырау соққан адамның жынысын, жасын, сөйлеу ерекшеліктерін белгілеңіз (дауыс, сөйлеу қарқыны, айтылу, сөйлеу мәнері және т. б.);

— дыбыстық фонды белгілеңіз (шу, дыбыстар, дауыстар);

— қоңырау сипатын белгілеңіз (қалалық немесе қалааралық);

— сөйлесудің нақты басталу уақытын және оның ұзақтығын белгілеңіз;

— басшының нұсқауы бойынша немесе өзіңіз «102» телефоны бойынша — ІІО — ның кезекші бөліміне (полицияға), «112» — Төтенше жағдайлар жөніндегі бөлімшенің кезекші бөліміне объектінің атауын, оның мекенжайын, затты табу уақытын көрсете отырып болған оқиға туралы дербес хабарлау;

— құқық қорғау органдарының, авариялық-құтқару қызметтерінің өкілдері келгенге дейін оларды кейіннен эвакуациялау мақсатында объектінің персоналы мен келушілерін хабардар ету шараларын қабылдаңыз;

— материалдық құндылықтар мен құжаттар бар үй-жайларды жабыңыз, қажет болған жағдайда оларды эвакуациялау шараларын қолданыңыз;

— құқық қорғау органдарының, авариялық-құтқару қызметтерінің өкілдері келгеннен кейін оларды жағдай туралы хабардар етіңіз, объектінің аумағы мен үй-жайларына кіру мүмкіндігін қамтамасыз етіңіз, әрі қарай олардың нұсқаулары бойынша әрекет етіңіз;

— әрі қарай жұмысты жалғастыру мүмкіндігі туралы ақпарат алғаннан кейін, қызметтік міндеттеріңізді жалғастырыңыз.

Қазіргі уақытта телефон- кепілге алынған жарылғыш құрылғылар, адамдарды кепілге алу, бопсалау туралы ақпаратты қамтитын мәліметтерді хабарлау үшін жиі қолданылатынын ескерсек, мұндай белгіні назарсыз қалдырмаңыз!

3. Қауіп туралы ақпарат жазбаша түскен кезде:

Жазбаша түрде қауіп-қатерлер мекемеге пошта арқылы да, әртүрлі анонимді материалдарды (жазбалар, дискеттегі ақпарат және т.б.) табу нәтижесінде де түсуі мүмкін.

Қауіпті сипаттағы материалды алғаннан кейін құжаттың мазмұнымен танысқан адамдар тобын шектеу, сондай-ақ оны сақтау және құқық қорғау органдарына уақтылы ұсыну қажет.

Осы мақсатта:

— алынған материалды мүмкіндігінше мұқият ұстау керек, оны таза, тығыз жабылатын полиэтилен пакетке салып, тығыз папкаға салу керек;

— құжатқа саусақ іздерін қалдырмауға тырысыңыз;

— егер құжат конвертте түссе, оны ашуды конверттің шеттерін қайшымен мұқият кесіп, тек сол немесе оң жағынан жүргізу керек;

— барлық келіп түскен материалдарды сақтаңыз: құжаттың өзі мәтінмен, кез-келген тіркемелер, конверт және қаптама, ештеңені тастамаңыз;

— келіп түскен материалдар тігілмеуі, оларға тіркеу мөртаңбаларын қоюға, жазулар жазуға, мәтіндегі жекелеген орындардың астын сызуға, сондай-ақ оларды бүктеуге және майыстыруға тыйым салынады.

4. Объектіде террористік акт жасаған кезде:

Жарылғыш құрылғы жарылған кезде:

— оқиға туралы Құқық қорғау органдарына дереу хабарлаңыз, жедел жәрдем шақырыңыз;

— адамдарды құтқару, эвакуациялау және қауіпті аймақтан шығару, зардап шеккендерге көмек көрсету және оларды емдеу мекемелеріне жіберу шараларын қабылдаңыз;

— жаппай дүрбелең пайда болған кезде көпшіліктен аулақ болыңыз, жалғыз қозғалуға тырысыңыз, ешқашан көпшілікке қарсы қозғалмаңыз;

— егер сіз көпшілікке тап болсаңыз, тұншығып қалмас үшін галстукты (шарф, мойын орамал және т. б.) шешіп, қолыңызды қажетсіз заттардан босатыңыз, оларды шынтағыңызға бүгіңіз және денеге басыңыз, диафрагманы қорғаңыз, киімді барлық түймелерге бекітіңіз;

— көпшіліктің ішіндегі басты міндет-құламау. Бірақ егер сіз құлап қалсаңыз, басыңызды қолыңызбен қорғап, аяғыңызды тез көтеріп, жерден тез ырғақпен тұруға тырысыңыз;

— бөгде адамдарды оқиға орнына жібермеңіз;

— қауіпті заттар табылған жағдайда қауіпті аймақты қоршауға және көлік пен адамдардың өтуіне жол бермеуге шаралар қолданыңыз;

— құқық қорғау органдары келгеннен кейін оларға жағдай туралы хабарлаңыз, — оқиға орнына қол жеткізу мүмкіндігін қамтамасыз етіңіз, алдағы уақытта олардың нұсқаулары бойынша әрекет етіңіз;

4.2. Кепілге алынған кезде:

— орын алған жағдай туралы құқық қорғау органдарына дереу хабарлаңыз;

— қауіпті аймақтан адамдарды алып тастау, қажет болған жағдайда зардап шеккендерге көмек көрсету және оларды емдеу мекемелеріне жіберу шараларын қабылдаңыз;

— өз бастамаңызбен террористермен келіссөздер жүргізбеңіз;

— құқық қорғау органдары, құтқару қызметтері, медициналық көмек автомашиналары қызметкерлерінің объектіге кедергісіз өтуіне шаралар қабылдаңыз;

— құқық қорғау органдарының қызметкерлері келген кезде оларға қажет ақпаратты алуға көмек көрсетіңіз;

— егер қажет болса, қылмыскерлердің талаптарын орындаңыз, егер бұл адамдардың өмірі мен денсаулығына зиян келтірмесе, қылмыскерлерге қайшы келмеңіз, басқалардың өміріне және өз өміріңізге қауіп төндірмеңіз;

— шабуыл жасаушыларды қару қолдануға итермелейтін және адам шығынына әкелетін әрекеттерге жол бермеңіз.

4.2.1. Егер сіз өзіңіз кепілге алынсаңыз:

— ұсталған сәттен бастап әрекеттеріңізді бақылап, босатуға ықпал ететін барлық нәрсені сақтап алу қажет;

— құтқару мүмкіндігін арттыра отырып, ұтымды әрекет ету үшін эмоцияларыңызбен тез күресу өте маңызды;

— лаңкестерге қарсы болмаңыз немесе кедергі жасамаңыз, барлық әрекеттерге лаңкестерден рұқсат сұраңыз;

— өз өміріңізге және айналаңыздағы адамдардың өміріне қауіп төндірмеңіз, қылмыскерлердің талаптарын орындаңыз, ашуланшақтық пен дүрбелеңге жол бермеңіз;

— шабуылшыларды қару қолдануға итермелейтін әрекеттерге жол бермеңіз;

— егер сіз жарақат алсаңыз, айналаңыздағы адамдардан көмек сұраңыз немесе таңу арқылы қан кетуді тоқтатуға тырысыңыз;

— мұқтаж адамдарға көмек көрсетіңіз.

— атыс болған жағдайда бірден жатып, айналаңызға қараңыз, ең жақын баспананы таңдап, толық биіктікке көтерілмей оған жетуге тырысыңыз. Баспана ғимараттардың шығыңқы жерлері, ескерткіштер, бетон тіректер, бордюрлер, арықтар және т.б;

— балаларды құтқару үшін шаралар қабылдаңыз, қажет болған жағдайда оларды денеңізбен жабыңыз;

— сондай-ақ, қылмыскерлердің мінез-құлқын бақылау, өзара сөйлесулерді мұқият тыңдау, рөлдердің бөлінуін есте сақтау қажет;

— кепілге алынған және қылмыскерлердің тұрған жері анықталған жағдайда, арнайы қызметтер үй-жайда жүргізіліп жатқан әңгімелерді тыңдау үшін қолда бар техникалық құралдарды пайдалануға тырысады. Мұны есте сақтаңыз және қарақшылармен немесе басқа кепілге алынғандармен сөйлескенде, шабуылды дайындау үшін пайдаланылуы мүмкін ақпаратты хабарлаңыз. Кепілге алынған адамды қылмыскерден ажыратуға болатын жарқын және тартымды белгілер, қарақшылардың қарулануы, олардың саны, үй ішінде орналасуы, моральдық жағдайы мен ниеттері туралы ақпарат ерекше маңызды.

4.2.2. Арнайы қызметтермен кепілге алынғандарды босату операциясының жүргізілуі кезінде мынадай талаптарды мүлтіксіз сақтаңыз:

— терезелер мен есіктерден алшақ, еденге төмен қарап жатыңыз, басыңызды қолыңызбен жауып, қозғалмаңыз;

— шабуыл кезінде қылмыскерлер көбінесе кепілге алынғандардың арасында жасырынуға тырысады, сондықтан шабуыл кезінде қылмыскерлердің қаруын алмаңыз;

— ешбір жағдайда арнайы қызмет қызметкерлерімен кездесуге немесе олардан қашпаңыз, өйткені сізді қылмыскерлер деп қателесуге болады;

— мүмкіндік болса, террористерден, сондай-ақ есіктер мен терезелердің саңылауларынан аулақ болыңыз;

— егер қылмыскерлер кепілге алынған адамдарды өздерімен бірге алып кетсе, полиция қызметкерлері барлығына қолдарын бастарынан ұстауға бұйрық береді. Кенеттен қозғалыстар жасамау керек. Сәйкестендіру процедурасы өткенге дейін сақтық шараларын сақтау қажет.

4.2.3. Эвакуация туралы ақпарат алған кезде:

— құқық қорғау органдарының қызметкерлерінен эвакуацияның басталуы туралы хабарлама алғаннан кейін, тыныштықты сақтау керек және асықпай, әбігерсіз олардың нұсқауларын ұйымдасқан түрде орындауға тырысу керек.

Егер эвакуация туралы хабарлама оқу орнында немесе жұмыс орнында түскен кезде:

* оқулықтар мен қажетті керек-жарақтарды, құжаттарды, ақша мен құндылықтарды сөмкеге тез жинап, киініңіз;

* құрдастарына немесе әріптестеріне көмектесу;

*оқытушымен немесе әкімшілік өкілімен бірге ұйымдастырылып көшеге шығу;

* ғимараттан алыс болыңыз;

* үлкендердің, жауапты тұлғалардың рұқсатынсыз ешқайда кетпеңіз, үнемі назарда болыңыз, өз сыныбыңызды немесе қызметкерлерді ұстаңыз, өйткені ұжым мүшелерінің кейбір адамдардың белгісіз болуы жаппай истерия мен дүрбелең тудыруы мүмкін;

*  эвакуация туралы хабарламаны алған кезде ғимаратта болған адамдар туралы дереу полиция қызметкерлеріне және мекеме әкімшілігіне хабарлаңыз;

* алдағы нұсқауларды күтіңіз.

5. Өзге де төтенше жағдайлар туындаған кезде

— төтенше жағдайдың туындағаны туралы объектінің басшысына, өзге де жауапты тұлғасына хабарлаңыз, олардың нұсқауы бойынша немесе өзіңіз «102» телефоны бойынша полицияға немесе «112» телефоны бойынша объектінің атауын және оның мекен-жайын көрсете отырып, төтенше жағдайлар жөніндегі бөлімшеге дербес хабарлаңыз;

— қажет болса, эвакуация жоспарына сәйкес адамдарды объектіден шығару үшін шаралар қолданыңыз.