Әлемдік тенденцияға назар аударсақ «тілді» көбіне тек қатынас құралы ретінде ғана қабылдап жататындығын аңғарамыз. Әрине, адам мен адам байланысының негізі де – тіл. Алайда, бұл бергі көрініс ғана екендігін айта кеткен жөн.
Тіл – ұлттық болмыстың ұстыны, тарих қалаушысы, елдің бар ерекшеліктерінің жиынтығы деуге толықтай негіз бар.
Көненің көзі, тарихтың өзі болып отырған ана тіліміздің тұғырын тік, туын нық ұстау жолында мемлекет мінберіндегі тұлғалар ғана емес, жалпы халық болып атсалысудың артықшылығы мол. Егеменді елдің еңсесі биік болуының бірден бір себебі тілдік құндылықтардың жоғары насихатталуы. Тілі жоғалған ұлттың өзі де жоғалатынын ескерсек, қазақ тілінің қолдану аясын кеңейтуге бағытталған мемлекеттік саясаттың ұтымды тұстарын да тиімді пайдалана білген жөн.
Тарих бедеріне бір зер салыңызшы. Кез келген халықты түбегейлі жойып, мәңгүрттендіру саясатын жүргізу үшін ең алдымен ана тіліне тұсау салу ғана жеткілікті. Себебі әр елдің тілінде ұлттық тарихы, болмысы, рухани һәм дүниауи тірлігі жатыр. Қай мемлекетті алсаңыз да тілдік ерекшеліктеріне байланысты тұрмыстық өзгешеліктері, салт-дәстүрі мен әдет-ғұрыптық айырмашылықтары бар. Демек «тіл» — бұл тек ауызекі сөйлеу қатынасына ғана керекті құрал емес. Ол – ұлттың өзі.
Мұқағалиша тәпсірлеп, ана тілімізді «Үш бақытымыздың» бірі деп білсек құба құп. Құндылықтар тізімінде алдыңғы қатарда тұрған тіл мәселесінде кемшілікке жол берсек ертеңіміздің де баянды болмасы хақ.
Мемлекет басшысы Қ.Тоқаев та: «Қазақ тілінің мәртебесі мемлекеттік тіл ретінде күшейіп келеді. Ол ұлтаралық қатынас тілі болатын кезең келіп жетті. Алайда ол үшін бәріміз бірігіп жұмыс істеуіміз керек»,- деп, бас айтқан еді.
Жаңа заман мен тың технологиялар, жаңаша мүмкіндіктер көбіне өмірімізді оңтайландыруға өзіндік көмегін тигізіп жататыны анық. Алайда жаһандану дәуірінде ана тіліміздің тазалығы мен сауаттылығына немқұрайлы қарайтындардың да қарасы көп. Бұл мәселенің бір ұшы әсіресе көшедегі кәсіпкерлік нысандарында тайқташалар мен жарнамаларға тиіп тұр. Сөз бен ойдың дұрыс аударылмауы, орыс тіліндегі жарнамаға басымдық берілуі және қарапайым сөйлемдегі бірнеше қателіктер – тіл мәртебесіне нұқсан келтіруде. Бұл – ең алдымен кәспкерлік иелерінің ана тілімізге атүсті көзқарас танытуы мен рухани тұрғындан азғындауларының белгісі. Күнігі жүздеген адам оқитын сауатсыз жарнама, сұрықсыз жазбалар өзі де қазақ көгіне әрең адымдап келе жатқан тіліміздің бақайынан қағумен тең. Онымен қоймай, әлеуметтік желілер мен ғаламтор беттеріндегі түрлі жазбалардағы қате мен кемшіліктерді көріп, көзіңнен емес жүрегіңнен қан ағардай кейіпке енесің. «Соншалықты сауатсыздық пен білімсіздің билеген бе?» деп те қаласың кейде. Бұған тосқауыл қоймаса жағдайдың да тез арада оңалмасы рас.
Қаншалықты кемшілік пен кедергілер жолықса да қазақ халқының ұлттық болмысы, рухани жадысы аманда – ана тіліміз де ғасырлардан ғасырларға аяқ басып, Мәңгілік тұғырына көтеріле берері ақиқат.
Ардан жаратылған алтын құрсақты аналарымыздың ақ сүтімен бойымызға сіңіп, тәнімізге дарыған қазақ тіліміз небір алмағайып заматтардың зобалаңдарына шыдас беріп, тәуелсіздігімізді тұғырына көтерген мезеттен бастап «Мемлекеттік» деген атақты қанжығасына бекем байлаған болатын.
Ананың сүтімен, әкенің бекзат тәрбиесімен, әженің әз әңгімесімен, атаның ақ батасымен, халықтың сөзімен тұла бойымызға сіңісті болған Ана тіліміздің тұғыры нықтала берсін!
Балауса ЖЕҢІС,
Жетісу облыcының «Тіл» оқу-әдістемелік орталығы
Панфилов аудандық филиалының меңгерушісі
